11.Sınıf Edebiyat 2.Dönem 1.Yazılı

http://bilgistok.blogspot.com.tr/

www.halitcandundar.wordpress.com

Servet-i Fünun Edebiyatı

1869 yılında Recai zade Mahmut Ekrem “Servet-i Fünun” dergisinin başına Tevfik Fikret’i getirmesiyle bu edebiyat başlar. 1901 yılında dergi kapatılınca bu edebiyatta biter. (5 yıl faaliyet göstermiştir.) Dergi ilk zamanlarında “Fenlerin Serveti” Fenle ilgili iken Tevfik fikre gelince içerik tamamen değişiyor…

Genel Özellikleri:

1)Sanat-Sanat anlayışına sahiptir. Baskı ve sansürden dolayı daha sanatlı bireysel konular işlenmiştir.

2)Dilde sadeleşme unutulmuş aksine sanat dili ağırlaşmıştır. Ahmet Mithat Efendi bu özellikten dolayı “Dekadanlar” adında eleştiri yazıyor.

3)Şiirde aruz esas alınmış, Heceyle de şiir yazanlar çıkmıştır.

4)Konu olarak İstanbul dışına çıkılmamıştır.

5)Romanlarda realizm ve natüralizm. Şiirlerde ise parnalizm ve sembolizmakımı etkisi vardır.

Parnalizm: Kelimelerle resim yapmak (Tevfik Fikret)

Sembolizm: İmgeler çok vardır. Tabiatın insanda nasıl iz bıraktığı konusundadır. (Ahmet Nesim)

6)Kulak için kafiye esas alındı.

7) Tiyatro türü ihmal edildi.

8 )Nesir (Düz yazı) dilinde klasik cümle yapısının dışına çıkılmamıştır. Devrik ve kesik cümle kullanılmıştır.

9)Gazeteden çok dergiye önem verilmiştir.

10)Şiir de konu ve biçim yönünden yenilikler yapılmış, Avrupa’dan alınan “sone, terza-rima” biçimleri kullanılmış. Biçim yönünden serbest şiirler de yazılmış.

11)Bu dönemim insanların da his, hayal ve çatışma vardır. “Hayal hakikat tartışması”

Öğretici Metinlerin Özellikleri:

1)Serveti Fünun edebiyatın da öğretici metinlerin dili oldukça ağırdır.

2)Kısır çekişmeler bu dönemdeki eleştirilerin önemli özelliklerindendir.

3)Cenap Şahabettin eleştiri de “Sanatçıdan çok eseri değerlendirmek gerektiğini” vurgulayarak eleştiri önemli bir yöntem atmıştır.

4)Serveti fünuncular düşünsel açıdan baskıcı ortama karşı seslerini yükseltmek niyetin delerdi fakat içinde bulundukları koşullar dolayısıyla bu düşünceyi gerçekleştiremediler.

5)Hüseyin Cahit, Ahmet Suayb Serveti Fünun topluluğu savunucusu ve eleştirmeni durumdadırlar.

6)Bu dönemde öğretici türlerden Edebi eleştiri; anı, gezi türleri en çok işlenen öğretici metinlerdir.              

Serveti Fünun Sanatçıları

1)Teyfik Fikret: Serveti fünun edb. Öncüsü en büyük ve en güçlü yazardır.Sanat-Sanat için anlayışına sahipken dergi kapandıktan sonra toplumsal konulu şiirleri yazmaya başlamıştır. Parnsnasizm akımının öncüsüdür. Karamsar ve çelişkili bir ruh hali vardır. Aruzla Türkçeyi en iyi bağdaştıran şairdir. Çocuklar için yazdığı “Sermin” adlı kitabını hece ölçüsüyle yazmıştır ve dili sadedir. Tasvir ve biçime önem verir. Nazmı nesne yaklaştırmıştır. Mısralardaki anlam bütünlüğünü kurmuş, anlamı diğer mısralara taşımıştır. (Normalde ilk mısrada) ESERLERİ;

-Rubai Şikeste (şiirleri toplanmıştır)

-Haluk’un defteri (Oğlu haluk için yazmıştır.)

-Şermin (Hece ölçüsüyle çocuklar için yazdığı)

-Rübabın cevabı

2)Cenap Şahabettin: Serveti fünun döneminin II. Büyük şairidir. Sanat-sanat ilkesine sadık kalmıştır. Aynı zamanda doktordur. Şiirde musikiye önem vermiştir. Parnsazim ve Sembolizm akımının etkisindedir. Değişik ve orijinal hayalleri ifade etmek için Arapça ve Farsça yeni sözcükleri seçmiş şiir dilini iyice ağırlaştırmıştır. Şiirde konu ve biçim yeniliklerini Fikretden de ileri götürmüştür. Şiirlerini bir araya getirmeye fırsat bulamamıştır. ESERLERİ;

-Makale-Düz yazı: Evrakı Eyyam, Nesri harp, Nesri Sulh

-Gezi: Hac yolunda Avrupa mektupları (Türk Edb. Çok meşhurdur.)

-Özdeyiş: Tiryaki Sözler

-Tiyatro: Yalan, Köre ebe, Küçük beyler. (Tiyatro yazan tek yazardır.)

3)Rıza Tevfik Bölükbaşı: (Aynı dönem içerisinde yazıyor fakat Serveti Fünun sanatçısı değildir.) Serveti fün. Dön. Aruzla şiirler yazdığı halde bu topluluğa katılmamıştır. Daha sonra hece ölçüsüne Halk Edb. Biçim ve türlerine yönelmiştir. Duygulu, içten ve ahenkli üslubu vardır.

4)Hüseyin Cahit Yalçın: (Öğretici Metin Yazarıdır.) Serveti fünun dergisi onun edebiyatı ve hukuk makalesi yüzünden kapatılmıştır. Serveti fun. Sonra uzun yıllar Roman, Hikâye, Mesrur şiir ve fıkra türünde eserler vermiştir. 

-Hikâyeleri; Hayatı Muhayyel, Niçin Aldatırlarmış

-Romanları: Hayal içinde, Valide

-Eleştiri: Kavgalarım

-Anı: Edebi Hatıralar.

5)Ahmet Rasim: (Serveti Fünun döneminde yazmıştır fakat sanatçısı değildir.) Öğretici metin kimliğiyle ön plandadır. Asıl ününü çocukluk, gençlik ve basın hayatına, İstanbul günlük yaşantısına dair fıkra, makale ve anılarıyla kazanmıştır. Dilde sade anlatımı canlıdır. Zarif bir mizah anlayışına sahiptir. ESERLERİ;

-Anı: Gecelerim, Falaka

-Fıkra ve makaleleri: Şehir Mektupları, eşkâli zaman, Gülüp ağladıklarım.

-Gezi: Romanya mektupları

6)Halit Ziya Uşaklıgil: En güçlü roman yazarıdır. Batı alanında teknik olarak en kusursuz romanı yazmıştır. Fransız realist ve natüralistleri etkisindedir. Romanlarında Psikolojik yönleri ağır basmaktadır. Romanlarının konusu genellikle aydın çevrelerden seçer, mekân olarak hep İstanbul’u kullanmıştır. Kırık hayatlar romanında halk yaşamından izler sunan bu roman da serveti fun. İdeallerini, beklentilerini, hayal kırıklıklarını anlatır. ESERLERİ;

-Roman: Aşkı memnu, mavi ve siyah, Sefile, Nemide, Bir ölünün defteri ve şürekası, Kırık hayatlar

-Hikâyeleri; Onu beklerken, Hepsinden acı, aşka dair, bir yazım tarihi, solgun demet

-Anı: 40 yıl, Saray ve ötesi

-Deneme: Sanata dair.

7)Mehmet Rauf:

-İlk psikolojik roman olan “EYLÜL” ün yazarıdır.

-Başka roman ve hikâyeleri de vardır.

-Siyah inciler adlı düz yazılı şiir eseri önemli eserlerindendir.

8)Hüseyin Rahmi Gürpınar: (Serveti fünun sanatçısı değildir.) Roman ve hikâyede halk için yazma anlayışına ve töre romanı tarzını sürdüren bir yazardır. Natüralist akımı benimsemiştir ancak toplumsal eleştirilere yönelmesi bakımından natüralistlerden farklıdır. Romanların konusu genellikle İstanbul da geçer. Edebiyatı sokağa çıkaran yazar olarak bilinir. (Sokaktaki insanların konuşma tarzını romanlarında kullanan ilk yazardır.) Mizahi bir dili vardır. ESERLERİ;

-Romanları: Şık, Şıp sevdi, Gulyabani, kuyruklu yıldız altında bir izdivaç.

-Hikâyeleri: Kadınlar vaizi, iki hödüğün seyahati

-Oyunları: Hazan bülbülü, kadın erkekleşince

9)Süleyman Nazif: Serveti Fünun edebiyatının şair ve yazarlarındandır. İyi bir hatiptir. Fıtrat ve üslubu olarak Namık Kemal’e benzer. Coşku ve heyecan verici şiirleri vardır. Önceleri aruzla yazmış daha sonra hece ölçüsünü benimsemiştir. 

ESERLERİ:

-Şiir: Gizli Figanlar, Fırak-ı Irak

-Mensur Şiirleri: Batarya ile ateş, Malta geceleri

-Makaleleri: Çal çoban çal, Tarihi yılan hikâyesi

Serveti Funun döneminin en önemli Şairi: Tevfik Fikret, Cenap Şahabettin.

Serveti Funun döneminin en önemli Romancıları: Halit Ziya Uşaklıgil, Mehmet Rauf.

Serveti Funun döneminin en önemli Öğretici Metin yazarı: Hüseyin Cahit Yalçın

Serveti Fünun dönemine katılmayıp en önemli şairleri:Rıza Tevfik Bölükbaşı

Serveti Fünun dönemine katılmayıp en önemli Romancısı: Hüseyin Rahmi Gürpınar.

Serveti Fünun dönemine katılmayıp en önemli Öğretici Metin Yazarı:Ahmet Rasim.

Hikaye:Yaşanmış ya da yaşanması muhtemel olayın yer, zaman ve kişilere bağlı olarak anlatılan türdür.

Roman > Masal > Halk Hikayesi > Mesnevi > Roman Hikaye

HİKAYE

OLAY HİKAYESİ                                                DURUM HİKAYESİ

-Mav Passant,Ömer Seyfettin                        -Çehov, Sait Faik

-Olaya bağlı hareket vardır.                           -Durağandır.

-Yer, Zaman ve kişiler daha çok yer alır.   -Psikoloji ve düşünce daha çoktur.

Soru:Anlatıma bağlı metinlerden Masal ve Roman-Hikaye karşılaştırınız.

MASAL:

-Olağanüstü olaylar vardır.

-Rivayet (-mış –miş)

-Mekan belli değildir.

-Zaman belli değildir.

-Olağanüstü kişiler vardır.

-Öğüt vericidir.

-Sonu hep mutlu biter.

ROMAN-HİKAYE:

-Yaşanmış ya da yaşanması muhtemel olayları anlatır.

-Bilinen geçmiş zaman ( -dı –di)

-Mekan bellidir.

-Zaman bellidir.

-Kişiler gerçek hayattandır.

-Öğüt vermez, kurgusaldır.

-Mutlu sonla bitmek zorunda değildir.

FECR-İ ATİ TOPLULUĞU

Serveti Fünun edebiyatı dağıldıktan sonra oluşan boşluğa doldurmak için II. Meşrutiyetin ilanından sonra kurulan edebiyat topluluğudur.

1)Türk edebiyatında ilk bildiri yayınlayan topluluktur.

2)Kuruluş amaçları daha batıcı olmak ve türk edebiyatını Batı dünyasına duyurmaktı.

3)Fransız sembolistlerden etkilenmişlerdir.

4)Edebiyat dili süslü ve ağırdır.

5)Sanat-sana içindir anlayışı var.

6)Onlara göre sanat şahsi ve muhteremdir.

7)Temsilcileri: en önemlisi temsilcisi Ahmet Haşim, Refik Halit Karayı, Fuat Köprülü, Ali canip Yöntem, Yakup Kadri Kara Osmanoğlu

1)AHMET HAŞİM:

Fecri Ati ve Türk edebiyatının en önemli şairlerindendir. Türk edebiyatı sembolizm akımının temsilcisidir. Ahmet haşime göre şiir anlaşılmak için değil duyulmak ve hissedilmek için yazılır. Şiirde önemli olan konu değil söyleyiştir. Şiirlerinde musuki önemli yer tutar. Topluluk dağıldıktan sonra edebi hayatına bağımsız olarak devam eder. Sanat-Sanat içindir anlayışına mensuptur.

Şiir: Piyale, Göl Saatleri

Düz yazı-Sohbet: Bize göre, Gurabahene-i Laklakan

Gezi: Frankfurt seyahatnamesi

2)REFİK HALİT KARAY:

Roman, hikaye ve mizah yazarıdır. Edebiyat hayatına Fecri atide de başlamıştır. Topluluk dağıldıktan sonra bağımsız yazmaya devam etmiştir.

Roman: Bugünün Saraylısı, İstanbul’un iç yüzü, Yezidin Kızı, Çete sürgün

Hikaye: Memleket hikayeleri, Gurbet hikayeleri

Oyun: Deli

Düz Yazı: Tanıdıklarım, Guğuklu Saat

NOT: Türk edebiyatının en önemli mizah yazarı AZİZ NESİN’dir.

MİLLİ EDEBİYAT DÖNEMİNİN GENEL ÖZELLİKLERİ

Milli edebiyat 1911’ de selanikte çıkan genç kalemler dergisinin etkisiyle başlar. Özellikle Ömer Seyfettin’in yazmış olduğu “Yeni Lisan” makalesinin etkisiyle başlamıştır.

1)Sanat-Toplum için, millet içindir anlayışı vardır.

2)Bu dönemde dil sadeleştirilmiştir. Dilimizde karşılığı olmayan Arapça-Farsça kelimeler dışında yabancı kelimler kullanılmayacaktı.

3)Aruz yerine hece ölçüsü kullanılmıştır. Halk edebiyatı nazım birimi kullanılmış en çok kullanılanı da dörtlüktür.

4)Süslü sanatlı söyleyişten uzak durmuşlardır. İstanbul ağzı esas alınmıştır.

5)Bu dönemde konu olarak Anadolu’nun içinde bulunduğu durum Anadolu insanı, savaş ve Türkçülük konuları işlenmiştir. Mekan olarak daha çok Anadoludur.

6)Temsilcileri: Ziya Gökalp, Ömer Seyfettin, Ali Canip Yöntem,(Derginin Kurucularıdır.) Mehmet Emin Yurdakul, Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Halide Edip Adıvar, Reşat Nuri Güntekin,

Bağımsız Yazarlar: Yahya Kemal Beyatlı, Mehmet Akif Ersoy, Halit Refik Kaya.

ÖĞRETİCİ METİNLER VE YAZARLARI 

Milli edebiyat döneminde öğretici metinler daha çok Türkçülük düşüncesini, yeni lisan hareketini ve Anadolu’nun içinde bulunduğu durumu anlatmak için kullanılmıştır. Bu dönemde amaç halkı bilgilendirmek ve bilinçlendirmek olduğu için yazı dili konuşma diline yakınlaştırılmıştır. Bu şekilde halkın okuma ve yazma oranları artırılmak istenmiştir.

1)ZİYA GÖKALP:

Milli edb. döneminin, yeni lisan hareketinin ve Türkçülük akımının fikir babasıdır. Türk edebiyatında Türk tarihini onun kadar inceleyen başka bir yazar yoktur. Yaptığı sosyolojik gelişmeler ile sosyoloji ilminin gelişmesinde katkısı olmuştur. Şiir ve düz yazıyı düşüncelerini yaymak için araç olarak kabul etmiştir. Türk masalları ve destanları üzerine çalışmalar yapmıştır. ESERLERİ;

-Şiirleri: Kızıl Elma, Altın Işık, Yeni Hayat,

-Düz Yazıları: Türkçülüğün esasları, Türkleşmek-İslamlaşmak-

Muasırlaşmak, Türk Medeniyet Tarihi, Türk Töresi, Türk Ahlakı, Malta Mektupları…

2)ALİ CANİP YÖNTEM:

Milli edebiyatın öncülerinden bir yazardır. Ömer Seyfettin ile birlikte “genç kalemler” dergisini çıkarmış Sanatçı kişiliğinden daha çok düşünce yazılarıyla dikkat çekmiştir. ESERLERİ;

- Şiir: Geçtiğim Yol

-Düz Yazı: Türk Edebiyatı Antolojisi, Milli edebiyat meseleleri ve Ali Canip Bey ile münakaşalar, Ömer Seyfettin ve eserleri…

3)MEHMET FUAT KÖPRÜLÜ:

Fecri Ati de şiir ile edebiyata giren sanatçı daha sonra Milli edebiyata katılmıştır. Ziya Gökalp’ın çıkarmış olduğu “Yeni Mecmua” dergisinde hece ölçüsüyle ulusal temalı şiirler yazmıştır. Sonraları Türkoloji alanında önemli çalışmalar yaptı. “Türkiye Enstitüsünü” kurdu. Bu alanın dünyaca ünlü bilim adamı olduğu “Ordinaryus” profesörlük rütbesine ulaştı. Özellikle Hoca Ahmet Yesevi ve Yunus Emre gibi değerleri dünyaya tanıttı. ESERLERİ;

Türk edebiyatında ilk mutasavvuflar, Türk edebiyatı tarihi, Türk Dil ve Edebiyatı araştırmaları, Türk saz şairleri…

4)HAMDULLAH SUPHİ TANRI ÖVER:

TBMM ilk İstiklal Marşını okuyan kişidir. Fecri Ati şiir ile edebiyatına giren sanatçı daha sonra Milli edebiyata katılmıştır. Milli mücadele ve Cumhuriyet yıllarında millet vekili bakan ve büyük elçi olarak önemli görevler yaptı. Şairliğinden çok hatipliğiyle tanınmaktadır.ESERLERİ;

Hitabe ve makaleleri, Dağ yolu, Güne bakan… 

KİTAPTAN ÇIKMASI MUHTEMEL SORULAR

İşlediğimiz tüm parçaların yazarlarının bilinmesi gerekiyor, soru olarak bir hikaye ya da roman verilir bir bölümünden konuyu da derste işlediğimizden dolayı burada ne anlatılıyor? Bu hikaye durum hikayesi midir yoksa olay hikayesi midir sebepleriyle açıklayınız ve yazar hatla yazar yazdıklarımızdan ise özellikleri de istenilebilir.

“Görücü” Yazarı: Hüseyin Cahit Yalçın

“Yeğenim” Yazarı: Ahmet Hikmet Müftüoğlu

“Mai ve Siyah” Yazarı Halit Ziya Uşaklıgil

“Eylül” Yazarı: Mehmet Rauf

“Yeni Lisan” Yazarı: Ömer Seyfettin

“Ramazan Sohbetleri” Yazarı: Ahmet Rasim

Not:Yazdığım tüm bu eserlerin içeriğini okumalı ana fikirlerini de çıkartmalısınız içinden bir kesit alınarak sınavda eserin durum hikayesi mi olay hikayesi mi örnekler ile açıklayın ve yazarını, dönemini yazmanız istenilebilir.  Bunun dışında kitapta 114-163 arasındaki tüm etkinlikler, tablolar ve ünite sonu değerlendirme soruları özellikle tablolar çıkacabilir… Kendi kitabıma göre sayfa 121,122,130 (Bu tabloya dikkat), 134, 137, 141, 142, 148, 150, 163 buralar doldurulmuştur.

HAZIRLAYAN: HALİT CAN DÜNDAR

LİNK: http://bilgistok.blogspot.com.tr/2014/11/universiteye-giris-sinavinda-basarili.html